Publicaties & Projecten


Terug
Machines Grrr..

INTERVIEW MET JEREMY RAW, MARXIST SCHOOL, NYC, 8-10-87
(Verschenen in Bluf! 310, 10-3-'88)

Als een computer is binnengedragen bij een progressieve organisatie kan er van alles veranderen. Over valkuilen, links en rechts computergebruik en het belang van contact tussen mensen. En over een herradicalisering van computergebruik. Een interview over Amerikaanse ervaringen.

"Het gaat om dat gevoel van macht in je eigen speciale koninkrijk" veronderstelt Jeremy Raw. We praten begin oktober met elkaar in de bibliotheek van de New Yorkse Marxist School en het onderwerp computerkraken is ter sprake gekomen. De Marxist School is een onafhankelijke linkse school op Manhattan. Ze organiseert cursussen en culturele en politieke bijeenkomsten. Jeremy is een computerdeskundige die linkse organisaties helpt en adviseert bij het gebruik van computers. Samen met Bill Bowles van New York Online doceert hij 'Automatisering en Arbeidersbeweging' aan deze school. We hebben het over zijn ervaringen bij de introductie van computers in progressieve groepen.

Jeremy Raw: "De school besloot ongeveer drieënhalf jaar geleden een computer te kopen. Vooral om te helpen met verzendlijsten en om bij te houden wie er geïnteresseerd waren in de school en er voor te zorgen dat ze informatie kregen, meestal per post. In veel organisaties is dat de eerste stap met computers. Wat meer ambitieuze groepen zeggen: we doen niet alleen de verzendlijst maar ook de boekhouding op de computer. De tendens is hem te gebruiken voor erg traditionele taken in organisaties."

De introductie van zo'n machine betekent tijdbesparing. Als dat de tijd van vrijwilligers is, bestaat het gevaar dat daarmee hun betrokkenheid verdwijnt. Ze zijn minder nodig. Tenzij de vrijgekomen tijd weer creatief gebruikt wordt. Raw: "Voordat we de computer hadden, stond de verzendlijst op vellen papier die dan op stickers werden gekopieerd. Dan haalden we zoveel mogelijk mensen bij elkaar. Die zaten rond een paar tafels en babbelden over lopende zaken terwijl ze labels plakten op de catalogi. Nu verdween plotseling dit excuus voor de catalogparties. Het hakte én belangrijke poot af en mensen vervreemdden van de school omdat ze minder vaak werden gebeld om te helpen. Het had tot resultaat dat mensen hun verbeelding moesten gaan gebruiken om andere redenen te vinden om mensen binnen te brengen, andere dingen die ze konden doen. In feite is het de moeite waard. Nu proberen we mensen te betrekken bij andere projecten die op de school zouden kunnen plaatsvinden."

Een klassieke valkuil is het deskundigheidsmonopolie. Raw: "Iets anders dat herhaaldelijk gebeurt in linkse organisaties en misschien een van de meest schadelijke aspecten is: de computer neigt gemonopoliseerd te worden door relatief weinig mensen. Je krijgt twee of drie mensen die dé experts worden. En verder wordt iedereen op de een of andere manier buitengesloten en ze kunnen er geen toegang toe krijgen. Informatie gaat aan ze voorbij. Het betekent dat bepaalde mensen zijn buitengesloten uit aspecten van het functioneren van de organisatie. We probeerden hier ieder nieuw persoon bij de staf een paar uur achter de computer te laten doorbrengen, ze de tijd geven om aan de computer te werken."

Volgens Raw is een computer een handig apparaat om symbolen te manipuleren, en dat geeft een gevoel van macht. Hij ziet daaraan een ideologische kant. Raw: "Toen IBM het succes zag van Apple in zakenomgevingen, sprong IBM op de rijdende personal-computertrein en begon plotseling computers te verkopen die een ander aspect hadden. Ze waren niet ontworpen voor de complete flexibiliteit die de hackers wilden (zodat je er bijvoorbeeld trucs mee kon uithalen als gratis telefoneren). In plaats daarvan werd de computer gebruikt om de doelen te bevorderen van de zakenmentaliteit. Je leest nu over computers als instrumenten om de zakenproductiviteit te verhogen. Maar ik denk nog steeds niet dat dat het voornaamste effect is. Ik denk dat computers meer gebruikt worden als instrumenten van zakenideologie. In de betekenis van het overhalen van het middenmanagement, de yuppietypes. Wat ze in feite doen is informatie commanderen, ze hebben hun eigen kleine microkosmos, opgebouwd in de computer als een beeld van de werkelijkheid waarover ze volledige controle uitoefenen. Ze hebben op die manier de illusie van controle als ze een personal computer hebben. Het heeft natuurlijk te maken met de powertrip van de hackers maar het wordt ook iets anders. Het is als het ware geabsorbeerd in de ideologie van de onderneming om macht uit te oefenen via instrumenten." (Dit was nog voor de Wallstreetcrash. P.)

Ik denk dat dat ook een gevaarlijk aspect kan zijn voor links. Je hebt een computer en al die informatie over mensen en je wilt mensen voor bepaalde doelen bereiken. Of je hebt een model van een of andere linkse organisatie..
Raw: "Je riskeert de realiteit uit het oog te verliezen voor wat er in de machine zit, en wat de machine bevat voor te stellen als de realiteit. In feite heb je een illusie. Het is van belang een verhouding tot de computer te hebben die de nadruk legt op zijn aard als een gereedschap, eerder dan een werkelijk instrument voor organisatie of een echte deelnemer. Het organiseren van strijd is erg belangrijk. Ik heb organisaties gezien die begonnen met computers en zich in wezen veranderden in kleine fabrieken die post produceerden."
Wat voor organisaties?
Raw: "Ik denk in het bijzonder aan een ecologische actiegroep waarvan ik zeven of acht jaar geleden lid was. Oorspronkelijk kwam die tot stand rond een poging de bouw te blokkeren van een kerncentrale in Missouri, in het midden van de VS. Er raakte een ploegje bij betrokken dat een nieuwsbrief ging maken. En naarmate mensen geleidelijk de groep verlieten, omdat ze de stad uitgingen of andere dingen gingen doen, verloor het zijn focus. Het had een bewust politiek doel dat verder ging dan de onmiddellijke praktische poging de centrale aan te pakken. Maar tegelijkertijd ging dat verloren. Ten slotte hadden ze een Apple II computer waarop ze mailings deden, ze maakten er pamfletten mee. Maar ze verloren het contact met de mensen. Ze stopten met het organiseren van gebeurtenissen. Ze zeiden: 'We sturen regelmatig dingen op dus we hoeven mensen niet bij elkaar te halen, we sturen ze papier.' Bijgevolg verdween iedereen. Het is absoluut cruciaal om mensen te zien en in persoon met ze te praten."

Het vervreemdende effect van papieren contact komt terug in de elektronische post. Raw: "Ik herinner me dat ik voor ik met computers te maken kreeg grapjes maakte dat computerwetenschappers erg vreemd waren, in zichzelf gesloten individuen die niet betrokken raakten bij andere mensen maar de voorkeur gaven aan interactie met de machine. Het is maar tot op zekere hoogte waar en iemand legde me eens uit dat de reden dat ze zo worden, is dat computers elektronische postsystemen bevatten. Een persoon kan een boodschap naar iemand anders typen op de computerterminal en het verschijnt op iemand anders' scherm. Zo kunnen ze met elkaar praten. Maar het verwijdert ze uit het gebied van de menselijke communicatie. Waarom zou je voor iemand een boodschap op een computerscherm typen als je ook met elkaar kunt praten.
Ik heb als een tegenargument gehoord dat dit een renaissance van briefschrijven kon zijn. Maar echt, ik heb dat tot nu toe niet gezien. Het peil van schrijven blijft tamelijk laag.

Het is een nauwer communicatiekanaal dat moet worden aangevuld met persoonlijk contact. Ik denk dat het erg bruikbaar kan zijn om informatie erg snel te laten circuleren naar andere mensen. Het kan ook een val zijn die zegt dat je werkelijk communiceert met andere mensen, terwijl in feite.. who is out there listening? Je moet naar buiten en je rechtstreeks tot mensen richten om te weten dat ze er werkelijk zijn en luisteren. Anders gebeurt hetzelfde als met die ecologische organisatie.
Daarom is de nadruk op mensen betrokken houden en de computer op zijn plaats houden buitengewoon belangrijk. Geen illusies koesteren door je te laten meeslepen door het gevoel van macht dat de machine je kan geven."

De Marxist School gebruikt haar computer onder andere voor het verzorgen van mailings. In het bestand staan niet alleen de namen en adressen van mensen maar ook hun speciale belangstelling. De traditioneel ontwikkelde software maakt het erg makkelijk en daardoor verleidelijk om mensen in hokjes te verdelen. Raw: "Het is ook een punt van discussie geweest of je feitelijk zo gericht moet zijn in je mailing en of dat eigenlijk wel goed is voor iemands bewustzijnsniveau. Het viel me in dat het we altijd een beetje de grenzen van de indeling moeten overschrijden. Er zijn situaties waarin we beslist willen dat mensen naar een gebeurtenis komen. De mensen bereiken waarvan je weet dat ze geïnteresseerd zijn en ze benaderen op zo'n manier dat je ze op een bepaalde manier overhaalt te komen. Misschien door hen een extra uitnodiging te sturen en anderen een gewoon pamflet te sturen."

Het doet me de manier herinneren waarop sommige politieke partijen ook direct mail gebruiken, zoals Jerry Falwell, die mensen uitkiest die tegen abortus zijn en anderen die gebed op school willen, enzovoort. Hij benadert allerlei mensen op verschillende items (om ze op Reagan te laten stemmen). Door mensen zo op te delen is hij erg manipulatief.
Raw: "Het lijkt me dat in zekere zin dit soort campagnevoeren bij rechts meer effectief is. De essentie van rechts is om het bewustzijn van verschillende mensen verdeeld en gefragmenteerd te houden, zodat ze niet het geheel kunnen zien en niet alles kunnen zien dat rond hen gebeurt. Het lijkt me dat er enig zelfbedrog bij links plaatsvindt. In die zin dat de belangrijkste manier om mensen politiek bewust te maken, is ze de verbanden te laten zien. Ik denk, zoals Marx op verschillende plaatsen schreef, dat je de maatschappij niet kunt opvatten als de som van haar delen. Ieder deel impliceert het hele functioneren van de maatschappij en de economie. Dat aspect is iets dat naar voren gebracht moet worden. Van een gereedschap als de computer is het belangrijkste, meest effectieve aspect dingen onder te verdelen. Ze in kleine hokjes stoppen: iemand hoort in dit hokje en iemand anders hoort in dat hokje. Het is in tegenspraak met de grotere kwestie de totaliteit van de sociale orde te begrijpen. Ik probeer eraan te ontkomen door de computer te gebruiken als een soort getemd gereedschap. Om het niet de hele organisatie te laten worden, door te erkennen dat het belangrijkste van organiseren blijft het in contact komen met mensen en niet alleen maar opgeslagen informatie manipuleren."

Ik heb me afgevraagd af of je niet een nieuw soort elite creëert als je computercommunicatie gebruikt. Heb je daar ervaring mee?
Raw: "Het gebeurt. Mensen raken heel vaak geïntimideerd als het gaat om het gebruik van computercommunicatie omdat het onbetrouwbaar kan zijn, zacht uitgedrukt. Je moet een gevoel krijgen van waarmee je moet spelen om het te laten werken."
Raw vertelt over de New York computer aktivisten (zie vorige Bluf!) die het als hun belangrijkste taak zien het computerelitisme de baas te worden. Ze hebben enkele conferenties georganiseerd onder het motto: Computers for Social Change. Daar kwamen in diverse bijeenkomsten en workshops toepassingen, politieke aspecten en concrete projecten ter sprake. En gewoon hoe een computer werkt en wat er mis kan gaan.
Raw: "Een van de dingen die ik heb gedaan was bijvoorbeeld gaan zitten met een oude computer en een groep mensen en dan de computer uit elkaar halen en zeggen wat al de onderdelen zijn, hoe het eruit ziet als dit specifieke onderdeel fout functioneert en hoe je kunt zien wat er fout is als er iets gebeurt. We leggen niet alleen op die manier dingen uit maar geven ze ook een lijst van zeg vijftig mensen die computerwerk kunnen doen voor progressieve organisaties. Er bestaan ook dergelijke lijsten voor het gebied rond San Francisco of Los Angeles, waar ik vanaf weet. Dat kan helpen. Want opnieuw, het is ook het netwerk van mensen dat het mogelijk maakt."

Niettemin blijft hij ook sceptisch. De commercieel verkrijgbare software zoals database- en spreadsheetprogramma's, is niet noodzakelijkerwijze de software waar links het meest aan heeft. Raw: "Er zijn heel veel positieve dingen die je kunt doen met een computer. Maar ik denk dat ze bijna allemaal neigen te vallen in de categorie van activiteiten die zijn gedefinieerd in de context van de kapitalistische maatschappelijke orde en niet noodzakelijk in de context van radicaal, kritisch, potentieel utopisch denken, dat betrekking heeft op een zinvolle poging tot sociale verandering."

Ik denk dat het ook afhangt van de context, van het soort organisatie waarin je het gebruikt. Bij ons scheelt het gebruik van een computer voor de abonneeadministratie dagen werk. Door deze automatisering winnen we erg veel tijd. We kunnen die tijd voor betere dingen gebruiken; dat betekent ook in de kroeg bier drinken. We zijn bevrijd van de arbeid, zoals Marx dat ooit wilde.
Raw: "Ja, dat is waar en ik denk dat computers uiteindelijk die mogelijkheid hebben. Ik denk dat er meer moet worden gedaan aan het definiëren hoe dat potentieel dient te worden gerealiseerd, inclusief het herscheppen van wat men doet met computers. Misschien klink ik er te cynisch over. Zoals ik zei: ik werk altijd met computers. Ik ben misschien uitzonderlijk cynisch om die reden. Mogelijk omdat veel van mijn oorspronkelijke verwachtingen over wat een computer kon zijn een beetje naïef bleken. Dat onmiddellijke gevoel van macht dat je krijgt als je ervoor zit .. je ontdekt dat dat een illusie is. Om echte macht te verwerven is het nodig andere dingen te doen."

"Ik denk dat er een herradicalisering van computers moet komen. Ik denk dat het gebruik van personal computers in de handen van hackers tien of vijftien jaar geleden veel radicaler was dan het gebruik van computers nu door enkele van de meest radicale organisaties in het land. Ze pakten dingen aan op een serieuze manier zoals het stelen van grote hoeveelheden computertijd of telefoontijd van bijvoorbeeld AT&T. Dat juich ik altijd toe. Mensen ervan overtuigen dat ze dat soort dingen kunnen doen en ook zouden moeten doen is deel van het verhogen van hun bewustzijn dat je er recht op hebt, wat ze je er ook voor willen laten betalen. Dat is een thema dat niet per se met computers te maken hoeft te hebben."

Citeren mag, maar wel met bronvermelding en een berichtje aan de auteur.

Terug